Hoe werkt een kompas?

Hoe werkt een kompas? Mensen die een kompas gebruiken

Een kompas is een heel eenvoudig, doeltreffend en tegelijkertijd ingenieus apparaat waarmee je zelfs in het meest onherbergzame gebied weet hoe je van A naar B komt en zelfs de weg terug naar huis kan vinden. In deze blog richt ik mij op het gebruiken van een kompas als je te voet outdoor de natuur in trekt. Hoe werkt een kompas? Daar geef ik in deze blog antwoord op!

Hoe ziet een kompas er uit en uit welke onderdelen bestaat het? 

Ieder kompas heeft een display met daarop alle graden van een cirkel. Dit wordt de kompasroos genoemd. Deze geeft alle 4 windstreken aan; Noord-Oost-Zuid-West.

Op het display zie je het noorden bovenin staan, dit is het start- en het eindpunt van de cirkel waarbij je start op 0 graden bovenaan, vervolgens zie je op een kwart van de cirkel naar rechts het oosten op 90 graden, op de helft van de cirkel het zuiden op 180 graden, op driekwart het westen op 270 graden en dan kom je bij het voltooien van de cirkel weer op het noorden uit en heb je de 360 graden voltooid. Het noorden wordt dus zowel aangeduid met 0 graden als met 360 graden.

Het display bevindt zich in een behuizing die gevuld is met vloeistof en een magnetische naald. De vloeistof is meestal een mengsel van 30% alcohol en 70% gedistilleerd water. De behuizing is vervolgens afgesloten met helder glas zodat je goed kan zien waar je naar toe moet. 

Maar hoe werkt een kompas nu precies?

De metalen naald kan zich vrij bewegen in de vloeistof en draait om een as in het midden van het display. De naald zal ALTIJD naar het noorden wijzen! Technisch uitgelegd is dit het magnetische noorden en die wijkt iets af van het geografische noorden maar voor deze blog noemen we het gewoon het noorden. Dit betekent dus dat als je een kwalitatief goed kompas hebt en een topografische landkaart met een schaal van bijvoorbeeld 1:50.000 je altijd je weg kan vinden als je aan het wandelen bent in de bossen of in overige gebieden waar geen bewegwijzering is.

Hoe lees je een kompas?

Kompas lezen is niet moeilijk zolang je maar weet waar je bent als je gaat starten en waar je heen wilt gaan. Het helpt dan om een wandelkaart te gebruiken maar dat is niet noodzakelijk. Per slot van rekening zijn er gebieden waar geen kaart van bestaat of waar geen paden zijn.  Als je wel een kaart hebt, dan leg je het kompas op de kaart op je startpunt en dan zorg je ervoor dat het noorden van je kompasroos wijst naar het noorden zoals aangegeven op de kaart. Vervolgens draai je de kaart met het kompas er op, zodanig dat de naald naar het noorden wijst. Je hebt nu dus:

  1. je naald op het kompas naar het noorden wijzen 
  2. je kompasroos op de kaart naar het noorden van de kaart wijzen

Dan kijk je op de kaart waar je heen wilt gaan en trek je een lijn door langs je kompas naar die richting te kijken. Het beste is om een prismatisch kompas te gebruiken die het makkelijker en nauwkeuriger maakt om dit te doen. Je leest vervolgens het aantal graden af op het kompas waar je naartoe moet. Bijvoorbeeld naar 140 graden. 

Afhankelijk van het terrein waar je je in begeeft kun je ook de afstanden van startpunt naar eindpunt afmeten. Of van startpunt naar tussenpunt naar eindpunt. Zo kun je de tijd inschatten die je moet lopen van punt naar punt en zelfs in slechte weersomstandigheden je einddoel bereiken.

Wandel je in bergachtig gebied, dan is het moeilijker om de afstanden in te schatten of zelfs op de kaart af te lezen. Bij de betere kompassen is daarvoor een correctietabel bijgevoegd waarmee je de afstand van punt naar punt en dus de tijd die het kost om die afstand te overbruggen in kunt schatten.

Verschillende soorten kompassen.

Kompassen zijn een essentieel onderdeel van elke outdoor survival kit en vind je in alle soorten en maten, geschikt voor op land, in de lucht en op zee. In de basis werken ze allemaal hetzelfde maar er zijn natuurlijk verschillen. Voor deze blog beperk ik mij tot de soorten kompassen die we gebruiken op het land. We onderscheiden de volgende type magnetische kompassen:

  1. Plaatkompas, dit is zoals het woord al zegt een kompasroos op een plaat. De plaat heeft vaak een centimeter, een inchmeter en soms een vergrootglas. Plaatkompassen zijn minder nauwkeurig om af te lezen.
  2. Spiegelpeilkompas,  dit kompas heb je in twee soorten; de vouwbare variant, oftewel je kunt het kompas open- en dichtklappen ter bescherming, of de uitschuifbare variant, oftewel het kompas zit in een beschermende behuizing waar je het uit kunt schuiven voor gebruik.
  3. Digitaal kompas, dit is er eentje die je via een app op je telefoon kunt downloaden.
  4. Prismatisch kompas, dit wordt zo genoemd vanwege het rechthoekige prisma dat zich over het kompas vouwt. Wanneer het oog dicht bij het prisma wordt gebracht, kunnen de metingen worden gedaan terwijl het waarnemingspunt in het vizier wordt gehouden.
  5. Lensatisch kompas, bij dit kompas bevat fluorescerende markeringspunten zodat ook in de schemering afgelezen kan worden welke richting je op moet gaan.

Hiernaast heb je ook benamingen zoals “militair kompas” en “survival kompas” maar die benamingen zien niet toe op de eigenschappen van een kompas, alleen waarvoor en door wie ze doorgaans gebruikt worden.

Waarom gebruik je niet gewoon je telefoon?

Uiteraard kun je met apps op je mobiele telefoon zoals google maps een wandelroute uitzetten en zou je een kompas helemaal niet nodig hoeven hebben. Het nadeel van onze telefoons is dat er van alles kan gebeuren waardoor je er helemaal niets meer aan hebt. Denk hierbij aan de volgende situaties:

  • de batterij is/gaat leeg
  • je hebt geen bereik in het gebied waar je op dat moment bent
  • gps valt uit
  • er zijn geen wegen, paden etc. in het gebied waar je rondloopt

Dit zijn allemaal situaties waar je zomaar mee te maken kunt krijgen als je op pad gaat en een kompas werkt altijd, in alle omstandigheden waardoor deze eigenlijk onmisbaar is. 

Telefoon met apps

Hoe werkt een kompas app op een telefoon?

Een kompas app op een telefoon werkt door gebruik te maken van de magnetometer van de telefoon. Dit is een sensor die de magnetische velden in de omgeving detecteert en interpreteert. Wanneer je een kompas-app opent op je telefoon, zal deze sensor de magnetische noordpool detecteren en dit gebruiken als referentiepunt om de richting te bepalen. Om nauwkeurige resultaten te krijgen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen metalen voorwerpen in de buurt zijn die het magnetische veld kunnen verstoren. Dit is wederom een van de redenen waarom het gebruik van een professioneel kompas aangeraden wordt.

Door de bergen navigeren terwijl het mistig is.

Hier zijn nog enkele redenen waarom je een professioneel “militair” kompas bij je moet dragen en in welke situaties je deze nodig zou kunnen hebben:

  • Nauwkeurigheid: Een militair kompas biedt een hoge mate van nauwkeurigheid bij het bepalen van richtingen, zelfs in de meest veeleisende omstandigheden.
  • Robuustheid: Militaire kompassen zijn gemaakt van duurzame materialen die bestand zijn tegen slijtage en extreme weersomstandigheden, waardoor ze ideaal zijn voor gebruik in veeleisende omgevingen.
  • Nachtnavigatie: Sommige militaire kompassen zijn uitgerust met lichtgevende wijzers, waardoor ze gemakkelijk te gebruiken zijn bij weinig licht of ‘s nachts.
  • Geen batterijen nodig: In tegenstelling tot een digitaal kompas heeft een militair kompas geen batterijen nodig en is het daarom betrouwbaarder en minder kwetsbaar voor storingen of uitval.
  • Oriëntatie bij noodgevallen: Een militair kompas kan van onschatbare waarde zijn bij noodgevallen of als je de weg kwijtraakt tijdens een wandeling of trektocht. Het kan je helpen om snel je locatie te bepalen en de juiste richting te vinden om terug te keren naar de bewoonde wereld.

Kortom, een militair kompas is een betrouwbare en duurzame navigatietool die je in staat stelt om je weg te vinden in de meest uitdagende omstandigheden en in geval van noodgevallen.

Tot slot.

Afhankelijk van hoe gek je het wilt maken, van een 20 kilometer lange wandeltocht op vlak gebied van A naar B tot aan een survivaltocht van een week door bergachtig of bosrijk gebied zonder aangegeven wegen of paden. Een kompas is van belang om altijd bij je te hebben en ook het soort kompas dat je meeneemt wordt belangrijker naarmate de tocht complexer wordt.

Voor de langere tochten door gebieden met onbegaanbare paden en geen bewegwijzering is mijn advies om gebruik te maken van een prismatisch, lensatisch kompas of een spiegelpeilkompas. Deze zijn nauwkeuriger dan de gewone kompassen en hierbij is het echt niet nodig om 100 euro of soms zelfs meer uit te geven. Voor bedragen rond de 25 – 75 euro heb je al een heel behoorlijk kompas die je in de meest uitdagende omstandigheden niet teleur zal stellen. Nu weet ook jij hoe een kompas werkt en kun je deze toevoegen aan je lijst met slimme kampeerspullen en veilig op avontuur!

De waardering van www.unlimitedproducts.nl bij WebwinkelKeur Reviews is 8.7/10 gebaseerd op 266 reviews.